Europejskie Szlaki Kultury to interdyscyplinarny projekt badawczo-popularyzatorski, który ma przynieść odpowiedzi na pytania ważne dla kulturowej tożsamości Europejczyków:
Jaką funkcję we współczesnej Europie pełni kultura popularna? Czy kultura popularna odgrywa rolę „spoiwa” kulturowego Europy? Jakie możemy w kulturze popularnej wyróżnić dziedziny i funkcje modernizacyjne oraz integracyjne? W jaki sposób kapitalistyczne mechanizmy rynkowe zmieniły sposób tworzenia, wydawania i odbierania kultury? Kim byli, a kim są jej odbiorcy? Kiedy i w jakich okolicznościach narodziła się w Europie nowa kultura? Kiedy narodziły się “widownia” i “publika”? Jak kształtował się proces ewolucji kultury popularnej od partykularyzmów (językowych, politycznych, historycznych) do uniwersalizmu? Czy współczesne procesy integracji europejskiej mogą odwoływać się do wspólnego dziedzictwa kulturowego wieków XIX oraz XX i czerpać z nich inspirację na przyszłość?
Narodowe Centrum Kultury podjęło się – choć w ograniczonym zakresie – sfinansowania pierwszej fazy prac nad projektem, zatytułowanej „Ku wspólnej przestrzeni europejskiej. Kultura i jej media”. Umożliwiło to powołanie w czerwcu 2015 roku Rady Naukowej w składzie: prof. UW dr hab. Tadeusza Cegielskiego (Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski), przewodniczący oraz członkowie: prof. UW dr hab. Krzysztof Rutkowski (Wydział Artes Liberales, Uniwersytet Warszawski), prof. UW dr hab. Adam Pieńkos (Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski), prof. dr hab. Elżbieta Wichrowska (Instytut Polonistyki Stosowanej, Uniwersytet Warszawski), prof. UWr dr hab. Anna Gemra (Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Wrocławski), prof. AT dr hab. Tomasz Kubikowski (Wydział Wiedzy o Teatrze, Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie), dr hab. Gabriela Świtek (Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Warszawski) oraz trzyosobowego Zespołu Roboczego: dr Kamilla Pijanowska (Muzeum Narodowe Warszawa), mgr Zofia Smolarska (Wydział Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej) oraz mgr Mateusz Żurowski (Wydział Wiedzy o Teatrze Akademii Teatrlanej). Pierwsza faza prac zarówno Rady, jak i Zespołu zakończyła się w listopadzie 2015 roku. Szczegółowe raporty z zadań badawczych wykonanych przez wymienione tu osoby i zespoły ukażą się na stronach internetowych Narodowego Centrum Kultury w roku 2016.
Dr Kamilla Pijanowska zaprezentowała wyniki badań nad firmą Goupil, przedsiębiorstwem o światowym zasięgu, które handlowało prawami do kopii i reprodukcji obrazów popularnych artystów europejskich. Badania te wiążą się z problemem zyskującym wysoką rangę w XIX stuleciu: prawa autorskiego w zakresie sztuk plastycznych i jego interpretacji. Z kolei, mgr Zofia Smolarska naświetliła zagadnienie mediów wizualnych przed powstaniem kina (fotoplastykonu, fotografii stereoskopowej i innych) oraz fenomenu ich popularności w Europie Środkowej końca XIX i początku XX wieku. Mgr Mateusz Żurawski zbadał zjawisko popularności polskiej inscenizacji „Sherlocka Holmesa” z 1906. Dzięki temu powstał interesujący przyczynek dotyczący mechanizmów sukcesów (lub porażek) adaptacji teatralnych powieści popularnej. Autorzy przewidują kontynuacje i rozwinięcie powyższych projektów w ramach nowych modułów badawczych „Europejskich Szlaków Kultury”.
Moduły badawcze planowane na rok 2016:
- Europejska historia prawa autorskiego.
- Europejska historia dystrybucji filmowej.
- Historia nowoczesnej biblioteki europejskiej.